نگهداری مواد غذایی در یخچال

قرار دادن مواد غذایی گوناگون و متعدد برای مدت طولانی در داخل یخچال،كار بسیار راحتی است. اما معمولاً افراد خانواده از مواد غذایی كه در داخل یخچالشان وجود دارد غافل می‌شوند و آنها را به فراموشی می‌سپارند.

به خاطر بسپارید كه خوراكی‌ها و مواد غذایی در یخچال برای همیشه تازه نمی‌مانند و روزی خواهد رسید كه شما حجم زیادی از آنها را دور می‌ریزید و یا این كه مردد می‌شوید و از خود می‌پرسید آیا این مواد خوراكی هنوز سالم و قابل استفاده هستند و یا این كه فاسد شده‌اند.

كارشناسان می‌گویند برای اینكه از سالم بودن مواد غذایی اطمینان حاصل كنیم همیشه نباید به برچسب‌های روی آنها كه توضیحاتی در مورد تاریخ مصرف داده است اطمینان كرد. اگرچه بعضی از مواد غذایی دارای چنین برچسب‌هایی هم نیستند. سایر مواد خوراكی دیگری كه دارای چنین توضیحاتی هستند هم ممكن است گاهی اوقات مصرف كننده را گیج و سرگردان كند.

بیشتر مردم به محض اینكه درب قوطی كنسروها و مواد غذایی را باز می‌كنند، نمی‌توانند تشخیص بدهند كه آیا آنها تازه و قابل مصرف هستند یا خیر. بنابراین بسیار مهم است كه بدانیم كدام یك از مواد غذایی و خوراكی به محض آنكه در یخچال قرار می‌گیرند، ماندگاری و طول عمر كمتری دارند و سریع‌تر فاسد می‌شوند.

اگر مواد خوراكی كه برای تهیه غذا در یخچال نگهداری می‌شوند، پس از گذشت یك مدت طولانی مورد مصرف قرار بگیرند، می‌توانند موجب فاسد شدن غذایی كه ما مصرف می‌كنیم شوند و در نهایت خطرات و مشكلات بسیار جدی برای سلامت ما ایجاد می‌كنند.

بطری‌های حاوی آب میوه كه مخصوص كودكان است از زمانی كه درب آن باز می‌شود، به مدت یك تا سه روز در یخچال قابل استفاده و نگهداری هستند و تازه می‌مانند. گوشت و سبزیجات تازه‌ای كه برای كودكان تهیه می‌شود هم باید پس از یك تا دو روز نگهداری در داخل یخچال، دور ریخته شوند. این یك اصل است: هرگز غذای كودكان را بیشتر از سه روز در داخل یخچال نگهداری نكنید.

خطری كه گاهی اوقات غذای كودكان را تهدید می‌كند این است كه والدین ممكن است كودكان خود را با شیشه شیر غذا بدهند. با این عمل بزاق دهان كه به شیشه منتقل می‌شود می‌تواند به رشد باكتری، پس از آنكه كه شیشه را مجددا‌ً به داخل یخچال می‌گذارند كمك كند. اگر شما بطری حاوی مواد غذایی كودك خود را بیشتر از یك بار مصرف می‌كنید، برای هر بار استفاده از آن حتماً اطمینان حاصل كنید كه به مقدار كافی از آن برای كودك خود برداشته‌اید. با این عمل مجدداً‌ قاشق كثیف وارد بطری نمی‌گردد.

نگهداری سس گوجه فرنگی در یخچال

سس‌هایی كه اساسا‌ً با گوجه فرنگی تهیه می‌شوند به محض آنكه درب آنها باز می‌شود، تنها به مدت 5 روز در یخچال می‌توانند نگهداری شوند و تازه بمانند. نگهداری این نوع سس‌ها به دقت زیادی احتیاج دارد.

این نوع سس‌ها را نباید به مدت طولانی در یخچال نگهدارید تا كپك بزند. گاهی اوقات ممكن است شما پس از 5 روز، كپكی كه بر روی سس ایجاد می‌شود را نبینید. اما آن سس آنقدر كهنه شده است كه دیگر قابل استفاده نخواهد بود. بعضی از كپك‌ها و یا قارچ‌ها ایجاد سمومی می‌كنند كه می‌توانند بسیار مضر باشند. كپك‌ها در محیط‌های خیلی مرطوب رشد می‌كنند و عاملی كه باعث گسترش و افزایش آنها می‌گردد، حجم بیش از حد رطوبت است. طبخ و پخت آنها نیز نمی‌تواند سموم آن را نابود كند و از بین ببرد. بنابراین برای امنیت و سلامت بیشتر، بهتر است كه آن را دور بریزید.

نگهداری سس مایونز در یخچال

این نوع سس از زمانی كه درب آن باز می‌شود می‌تواند به مدت دو ماه در یخچال نگهداری و استفاده شود. سس مایونز به دلیل آنكه حجم چربی آن بالا است، مانع رشد باكتری و كپك می‌شود، اما روغن موجود درآن پس از گذشت مدت زمان كوتاهی از تاریخ مصرف آن شروع به تجزیه شدن می‌كند و طعم و بوی آن را تغییر می‌دهد و دیگر مزه خوبی نمی‌دهد.

گاهی اوقات ممكن است كه شما در تغییر بوی آن دچار اشتباه شوید و قادر نباشید تشخیص دهید كه بوی آن تغییر كرده است، بنابراین كاملاً‌ دقت كنید و در این گونه موارد هرگز ریسك نكنید و حتماً آن را حتی اگر متعلق به یك كارخانه معتبری است، پس از گذشت دوماه نگهداری در یخچال، دور بریزید. برای سایرچاشنی‌های دیگر مثل تركیبات رب گوجه فرنگی و قارچ، سس سالاد حتماً به تاریخ مصرف آن كه معمولاً دقیق و درست هستند مراجعه كنید.

پیگیری كردن و به خاطر سپردن اینكه چه مدت غذای شما در یخچال مانده و نگهداری شده است كارآسانی نیست. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود كه یك قلم و كاغذ بردارید و تاریخی كه شما درب هر نوع كنسرو یا بطری را باز می‌كنید بنویسید و از تاریخ‌ها به عنوان علامت مرجع استفاده كنید. به محض اینكه تاریخ مصرف آن از زمانی كه شما یادداشت كردید گذشت، باید آن ماده خوراكی را دور بریزید.

نگهداری پنیر در یخچال

پنیرهای نرم‌تر ماندگاری و عمرحیاتشان كمتر از پنیرهای سفت است. ما می‌توانیم پنیرهای سفت مثل پنیر سفید و پنیرهای سوئیسی را پس از آنكه درب آن را باز می‌كنیم، به مدت 3 تا 4هفته در یخچال نگهداری كنیم.

پنیرهای نرم، مثل پنیرهای پرچرب را تنها به مدت یك هفته می‌توانیم در یخچال نگهداری كنیم. برای اینكه از سالم بودن پنیركاملاً اطمینان حاصل كنید، ‌می‌توانید به تاریخ تولیدآن نگاه كنید. اما بهترین روش این است كه پنیر را امتحان كنید. یعنی دقت كنید و ببینید آیا كپكی بر روی آن وجود دارد یا خیر.

شما می‌توانید دوام و ماندگاری پنیر را قبل از اینكه آن را در یخچال نگهداری كنید افزایش دهید. یعنی حفاظ پلاستیكی روی پنیر را كه محكم بر روی آن كشیده شده است بردارید و پنیر را در كاغذهای موم دار قرار دهید و آن را كاملاً‌ با كاغذ بپوشانید.

شما می‌توانید پنیری را كه بر روی آن كپك وجود دارد مصرف كنید اما باید در این مورد خیلی دقت كنید. با چاقو، به اندازه یك كمی بیشتر از سطحی را كه با كپك پوشیده شده است ببرید و سعی كنید چاقو را تمیز نگه دارید تا از گسترش و افزایش كپك خودداری كنید و سپس آن را مجدداً با مقداری از كاغذی كه به موم آغشته است بپوشانید.

نگهداری تخم مرغ در یخچال

تخم مرغ‌ها را می‌توانید حداقل به مدت 3 تا 5 هفته در یخچال نگهداری كنید. به خاطر داشته باشید كه تخم مرغ‌ها را حتی اگر یك جای مخصوص و مجزا برای آن دارید در قسمت جلوی یخچال قرار ندهید. اگر آنها را در جلوی یخچال قرار دهید خیلی سریع تر فاسد می‌شوند.

تخم مرغ، شیر و مواد غذایی خام مثل ماهی، گوشت و مرغ را در قسمت عقب یخچال قرار دهید. برای اینكه قسمت عقب یخچال سردتر است و باكتری در جایی كه درجه حرارت پایین و فضا خنك تر است كمتر رشد می‌كند. عقب یخچال معمولاً خنك‌ترین و سردترین قسمت یخچال شماست.

بنابراین بهتر است مواد خوراكی كه مستلزم این هستند كه تازه‌تر بمانند درآن جا نگهداری كنید. شما می‌توانید مواد خوراكی مثل كره را درجلوی یخچال كه گرم‌تر است نگهداری كنید. كره، بطری آب و سایر نوشیدنی‌هایی كه درب آن باز است كمتر مستعد فاسد شدن هستند و با دمای یخچال هیچ گونه مشكلی ندارند.

نگهداری باقی مانده غذاها در یخچال

شما می‌توانید باقی مانده غذاها را به مدت سه تا چهار روز در یخچال نگهداری كنید. انواع گوناگون پیتزا، مرغ و سالاد ماهی تن را باید حداقل در عرض مدت كوتاه، حدوداً ‌دو ساعت پس از سرو و مصرف كردن آن، برای كاهش دادن خطر بیماری‌هایی كه از طریق غذای فاسد منتقل می‌شود در داخل یخچال بگذارید.

هرگز باقی مانده غذاها را در آشپزخانه نگهداری نكنید و به محض اینكه آن را پخت و تهیه كردید، فوراً در یخچال قرار دهید. به این دلیل كه هوای خنك و سرمای داخل یخچال میزان رشد باكتری را كاهش می‌دهد. برای مواد خوراكی كه حجم بیشتری دارند و فضای زیادی را اشغال می‌كنند، مثل سالاد ماكارونی و غذاهایی نظیر غذاهای چینی با حجم زیاد را به جای اینكه در داخل یك ظرف بزرگ بریزید، آن را در داخل چندین ظرف كوچك قرار دهید و سپس در داخل یخچال بگذارید.

با این روش سرمای یخچال به سرعت و به طور یكنواخت غذا را خنك می‌كند. برای چنین غذاهایی اگر از یك ظرف بزرگ استفاده كنید، به دلیل آنكه سرمای یخچال كاملا ‌و به طور یكنواخت غذا را خنك نمی كند، خطر اینكه باكتری یا هرچیز دیگری در وسط غذا تولید و رشد كند بسیار زیاد است.

برای نگهداری از موز به مدت طولانی به توصیه ما توجه فرمایید...

نگهداری موز برای مدت طولانی امکان پذیر نیست و این میوه در مدت زمان کوتاهی از بین می رود . برای اینکه مدت زمان بیشتری بتوانید این میوه را نگهداری کنید باید آن را درون کاغذ آلومینیومی بپیچید و در یخچال بگذارید . به این ترتیب آن را برای زمان بیشتری حفظ خواهید کرد.

خسته و کوفته از کار روزانه به خانه برمی‌گردید و سر راه هم یک نان سنگک داغ و برشته می‌خرید و فکر می‌کنید چقدر به فکر سلامت خود‌تان و خانواده‌تان هستید که این نان سنتی سبوس‌دار را انتخاب کرده‌اید؛ غافل از اینکه دست‌های آلوده، صندلی ماشین یا روزنامه و نایلون کثیفی که دور نان پیچیده‌اید می‌توانند ناقل آلودگی‌های محیطی به نان شما باشند. بحث درباره اینکه نان را چطور نگهداری کنیم تا دیرتر بیات شود یا چطور آن را سالم و عاری از هرگونه آلودگی به خانه برسانیم‌، موضوع گفتگوی ما با دکتر محمد حسین عزیزی، متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، است.

سوال: آقای دکتر‍! خیلی‌ها بعد از خرید نان، آن را توی روزنامه می‌پیچند. این کار، درست است؟
به هیچ عنوان! روزنامه‌های ما معمولا کیفیت چاپ خوبی ندارند و مرکب نوشته‌ها روی کاغذ به سادگی جدا می‌شوند و به موادی که کنارشان هستند، نفوذ می‌کنند. اگر شما دستتان را روی کاغذ روزنامه بکشید، حتما خواهید دید که انگشتانتان سیاه می‌شوند و این سیاهی،‌ ناشی از جداشدن مرکب نوشته‌هاست. حالا حسابش را بکنید که نان داغ، وقتی داخل روزنامه قرار بگیرد، کمی هم رطوبت ایجاد کرده و این رطوبت، کار انتقال جوهر نوشته‌های روزنامه به نان را ساده‌تر می‌کند.

سوال: انتقال مرکب نوشته‌ها به نان چه مضراتی می‌تواند داشته باشد؟
خب، مرکب چاپ حاوی سرب و فلزات سنگین (کادمیوم و آرسنیک) است که تجمع آنها در درازمدت می‌تواند باعث بروز بیماری‌ها و علایمی مانند احساس خستگی یا سردرد شود.

سوال: پس می‌گویید آنهایی که می‌خواهند صبح زود نان تازه بخورند، چه کار کنند؟
بهتر است تمام کسانی که می‌خواهند به نانوایی بروند، یک پارچه نخی سفید و بدون چاپ و نوشته همراه خود ببرند و نانشان را درون آن قرار دهند. آنها می‌توانند از یک نایلون بدون رنگ و چاپ هم برای قرار دادن نان استفاده کنند.

سوال: مگر نمی‌گویند غذاهای داغ را نباید توی کیسه پلاستیکی گذاشت؟
نه، اشتباه نکنید‍! منظور من این نبود که نان داغی که از تنور بیرون می‌آید را داخل نایلون بگذارید. شما می‌توانید نان خود را روی توری جلوی مغازه نانوایی کمی هوا بدهید و خنک کنید و سپس آن را درون نایلون بگذارید و بدون هیچ‌گونه نگرانی آن را بخورید. در ضمن، شما می‌توانید نان را از نانوایی تا خانه یا اداره توی یک کاغذ سفید و تمیز هم بپیچید.

سوال: بعضی‌ها اعتقاد دارند که قرار دادن نان روی سفره‌های پلاستیکی هم کار درستی نیست! نظر شما چیست؟
راستش را بخواهید، همان‌طور که در سوال قبل اشاره کردم، نان تا رسیدن به مقصدتان خنک می‌شود و قرار دادن آن روی سفره‌های پلاستیکی نمی‌تواند مشکلی را به وجود بیاورد؛ مگر اینکه سفره شما طرح یا چاپ داشته باشد که در این صورت، شما باید سفره‌تان را برعکس و از روی ساده و بدون طرحش استفاده کنید تا چاپ روی سفره به نان نچسبد.

سوال: آقای دکتر! خیلی از ما یاد گرفته‌ایم نان را توی یک نایلون داخل یخچال بگذاریم تا دیرتر بیات شود یا کپک بزند. این، روش مناسبی است؟
اتفاقا سرعت بیات شدن نان داخل یخچال بیشتر است. نشاسته داخل نان برای اینکه بیات شود، یا باید در محیط گرم باشد یا در محیطی کاملا سرد. فضای خنکی مثل یخچال، به کهنه شدن سریع‌تر نان کمک می‌کند.

سوال: خب، راه‌حل چیست؟
راه‌حل، نگهداری طولانی‌مدت‌ نان در فریزر است. داخل محیط سرد فریزر، آب داخل نان منجمد می‌شود و وقتی که شما از نانتان رفع انجماد کنید، این ماده غذایی بدون بیات شدن به حالت اولیه‌‌اش برمی‌گردد.

سوال: و بهترین راهی که شما برای رفع انجماد نان پیشنهاد می‌کنید، چیست؟
بهترین راه این است که نان را چند دقیقه پیش از مصرف از فریزر خارج کنید و اجازه بدهید یخ آن در دمای محیط آب شود. راه دیگر این است که نان را روی بخار آب کتری یا سماور بگذارید. قرار دادن نان برای مدت کوتاهی توی مایکروفر هم می‌تواند راه مناسبی برای یخ‌زدایی از آن باشد. اما به هیچ‌وجه به‌ شما پیشنهاد نمی‌کنم که نان را برای باز شدن یخ آن، روی حرارت مستقیم اجاق قرار دهید؛ زیرا ترکیب‌های سوختی و دوده ناشی از شعله گازی که هنگام گرم شدن به نانتان می‌چسبند، می‌توانند برای سلامت‌تان مضر و حتی سرطان‌زا باشند.

سوال: حالا اگر بخواهیم نانمان را برای مدت کوتاهی توی یخچال نگهداری کنیم باید چه نکاتی را مدنظر قرار بدهیم؟
بهتر است که برای مدت کوتاه، نان را درون یک پارچه نخی و سپس آن را داخل یخچال بگذارید. اینطوری، نان دیرتر کپک می‌زند ولی یکی‌دوروزه بیات می‌شود. اگر می‌خواهید نان را بیشتر از 2 روز نگه دارید، باید آن را به اندازه وعده‌های خوراکی‌تان تقسیم کنید و بعد داخل فریزر بگذارید.

سوال: نان‌ها معمولا داخل هیچ پوششی قرار نمی‌گیرند؛ پس چه کار کنیم که آلودگی دست‌هایمان به نانی که خریده‌ایم، سرایت نکند؟
همه می‌توانند برای پیشگیری از انتقال آلودگی‌ دست‌هایشان به نان، از خود نانوا بخواهند که نان را برایشان درون پارچه یا نایلون قرار دهد یا اینکه با چند دستمال کاغذی سفید و بدون طرح، نان را بگیرند و به منزل برسانند.